معنای حدیث بنا عبدالله و بنا عرف الله
معنای حدیث بنا عبدالله و بنا عرف الله
از امام باقر (ع) چنین وارد شده است:
بِنا عُبِدَالله. وَ بِنا عُرِفَ اللهُ. وَ بِنا وُحِدَ اللهُ تَبارَکَ وَ
تَعالی. وَ مُحَّمَدٌ (ص) حِجابٌ اللهِ تَبارَکَ وَ تَعالی [1]
به وسیله ما خدا بندگی می شود. و به وسیله ما خدا شناخته می شود. و به
وسیله ما توحید خداوند متعال تحقق می یابد. و حضرت محمد (ص) حجاب خدای
متعال است.
تحقق بندگی به وسیله اهل بیت (ع) هم مربوط می شود
به آن عبادت و معرفتی که خود اینها نسبت به خدای متعال دارند و هم به
وساطتِ ایشان در این امر برای دیگران زیرا وسیله هدایت همه خلایق به سوی
خدا اینها هستند. و بنابراین هر موحدی که در عالم یافت شود، به برکتِ وجود
ایشان به توحید نایل شده و به همین جهت حضرت محمد (ص) را حجاب خدا نامیده
اند.
«حجاب» یعنی واسطه. و پیامبر (ص) و اهل بیت گرامی اش چون واسطه بین خدا و
خلق هستند، حجابِ خدا میان او و خلقش می باشند. و مسلم است که حجاب به این
معنا نیست که چیزی خلق خدا را از خدا محبوب نماید یا اینکه خدا از خلق
محبوب باشد. بلکه خودِ خدا معرفتِ ایشان را واسطه و وسیله بندگی و معرفت
خود قرار داده است، به طوری که اگر ایشان نبودند اصلاً خداوند شناخته و
بندگی نمی شد. امام صادق (ع) می فرمایند:
الاَوصیاءُ هُم اَبوابُ اللهِ عَزَّوَجَّلَ الَّتی یُؤتی مِنها.
وَلَولاهُم ما عُرِفَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ. وَ بِهِم احتَجَّ اللهُ
تَبارَکَ وَ تَعالی عَلی خَلقِهِ [2]
اوصیای پیامبر
هستند که درهای خدای عزوجل برای توجه به سوی او می باشند. و اگر آنها
نبودند، خدای عزوجل شناخته نمی شد، و خدای متعال به وسیله ایشان حجت را بر
خلق خود تمام کرده است.
اگر کسی می خواهد به هدف بندگی و
معرفتِ خداوند برسد، باید از دری که خود خدا قرار داده وارد شود؛ وگرنه به
هدف خود نمی رسد. و به همین جهت در آخر حدیث فرموده اند: «لولا نحن ما عُبِدَالله»
زیرا راه بندگی خدا را ائمه (ع) به خلایق یاد داده اند. حتی ملائکه هم
مطابق آنچه در احادیث آمده، درس توحید و تنزیه و تقدیس پروردگار را از این
انوار مقدسه آموخته اند. بنابراین اگر اینها نبودند اصلاً بابِ بندگیِ خدا
مسدود می شد.
باز هم توجه می دهیم که: منظور این نیست که خدا
محتاجِ اینها می باشد. بلکه خودِ خدا چنین دری را برای بندگِی خود باز
نموده. و این کار خدا بیش از هر چیز لطف و تکریمی است که به خودِ این
انوار مقدسه فرموده است تا به این وسیله در پیشگاه الهی مقربتر باشند. لذا
خودِ ایشان در بندگیِ خدا کاملتر و خالصتر از همه خلایق هستند و افتخار
بندگی خدا بیش از هر کس نصیب ایشان شده است؛ که فرموده اند: «بعبادتنا عبدالله»»:
خدا آنچنانکه ما او را بندگی می کنیم، بندگی می شود. یعنی جز ما کسی نمی
تواند آنچنانکه شایسته است بندگی خدا را بکند؛ هر چند که خود همواره به
عجز و قصور خویش نسبت به حق بندگیِ خدا معترف بوده اند. و این ناشی از
معرفتِ عمیق خداست که ایشان دارا بوده اند.
[1] اصول کافی، کتاب التوحید، باب النوادر، ح 10
[2] اصول کافی، کتاب الحجه، باب أن الائمه (ع) خلفاء الله عزوجل ...، ح 2
