امام حسین ع و جلوه های نماز در قیام عاشورا

 

   امام حسین ع و جلوه های نماز در قیام عاشورا

 

مقدمه

اشهد انک قد اقمت الصلوة و آتیت الزکوة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر...

نهضت عاشورا و قیام ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) و مخصوصا نماز ظهر عاشورا دارای مضامین بدیع و والایی است. مضامین متعددی که هر یک دنیایی از زیباترین جلوه های آسمانی است. این قیام آمیزه ای از حماسه، دین خواهی، مظلومیت، شرف، آرمانگرایی، حقانیت، اصالت، تعهد و... است. از آنجا که بیان تمامی این آثار در این مقاله نمی گنجد، لذا فقط به ارائه گوشه ای ازاین جلوه های نورانی و عمیق بسنده می کنیم؛

با این توضیح که آنچه در پی می آید به صورت کلی بیان شده که و هر یک می تواند موضوعی برای جلسات متعدد باشد.

 

الف) اقامه کننده نماز

بعد از سلام های مکرر در زیارت وارث و بیان وراثت انبیاء ع اولین شهادتی که در مورد امام حسین ع می دهیم عبارت است از:

... أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ ... [کافی، ج4، ص574].

ب) دعوت بر اساس نماز

مردم کوفه در اولین نامه به امام حسین(ع)نوشتند که ما حاکم کوفه را قبول نداریم. پشت سر او نماز نمی‏خوانیم. او نماز جماعت و جمعه را برای دربار خود اقامه می‏کند نه مردم.[سخنان امام حسین (ع) از محمد صادق نجمی].

ج) شروع حرکت از مسجد النبی ص

امام حسین(ع) در شب آخر در مدینه نیمه شب به مسجد النّبی آمد و نمازخواند و خداحافظی کرد:

... فَلَمَّا أَقْبَلَ اللَّیْلُ رَاحَ إِلَى مَسْجِدِ النَّبِیِّ ص لِیُوَدِّعَ الْقَبْرَ فَلَمَّا وَصَلَ إِلَى الْقَبْرِ سَطَعَ لَهُ نُورٌ مِنَ الْقَبْرِ فَعَادَ إِلَى مَوْضِعِهِ فَلَمَّا کَانَتِ اللَّیْلَةُ الثَّانِیَةُ رَاحَ لِیُوَدِّعَ الْقَبْرَ فَقَامَ یُصَلِّی فَأَطَالَ فَنَعَسَ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَجَاءَهُ النَّبِیُّ وَ هُوَ فِی مَنَامِهِ فَأَخَذَ الْحُسَیْنَ وَ ضَمَّهُ إِلَى صَدْرِهِ وَ جَعَلَ یُقَبِّلُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ یَقُولُ بِأَبِی أَنْتَ کَأَنِّی أَرَاکَ مُرَمَّلًا بِدَمِکَ بَیْنَ عِصَابَةٍ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ یَرْجُونَ شَفَاعَتِی مَا لَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ خَلَاقٍ یَا بُنَیَّ إِنَّکَ قَادِمٌ عَلَى أَبِیکَ وَ أُمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ هُمْ مُشْتَاقُونَ إِلَیْکَ وَ إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ دَرَجَاتٍ لَا تَنَالُهَا إِلَّا بِالشَّهَادَةِ فَانْتَبَهَ الْحُسَیْنُ ع مِنْ نَوْمِهِ بَاکِیا ... بحارالأنوار ج : 44 ص : 312

د) تبلیغات در مسجد الحرام

بیشتر تبلیغات و ملاقات‏های امام حسین(ع) در مکّه در مسجد الحرام بود.

هـ) سخنرانی ها کنار نماز

تمام سخنان امام حسین(ع)از مکّه تا کربلا در هر منزلی بعد از نماز بوده است.[سخنان امام حسین (ع) از نجمی].

معاویه به شخصی گفت: درمسجد پیامبر(ص)در مدینه آن که هر گاه سخن می‏گوید مردم تکان نمی‏خورند حسین بن علی است.اذا دخلت مسجد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرأیتَ خلقة فیها قوم کانّ علی رؤوسهم الطّیر فتلک حلقة أبی عبدالله[مختار تاریخ دمشق، ج7، ص125 به نقل از حسین سماته و سیرته، ص85].

1- سخنرانی امام (ع) برای سپاه حر وقت نماز

الشَّیْخُ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ، وَ غَیْرُهُ فِی غَیْرِهِ فِی سِیَاقِ قِصَّةِ مَسِیرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع إِلَى الْعِرَاقِ قَالُوا فَلَمْ یَزَلِ الْحُرُّ مُوَافِقاً لِلْحُسَیْنِ ع حَتَّى حَضَرَتْ صَلَاةُ الظُّهْرِ فَأَمَرَ الْحُسَیْنُ ع الْحَجَّاجَ بْنَ مَسْرُوقٍ أَنْ یُؤَذِّنَ فَلَمَّا حَضَرَتِ الْإِقَامَةُ خَرَجَ الْحُسَیْنُ ع فِی إِزَارٍ وَ رِدَاءٍ وَ نَعْلَیْنِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی لَمْ آتِکُمْ حَتَّى أَتَتْنِی کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ أَنِ اقْدَمُ عَلَیْنَا فَإِنَّهُ لَیْسَ لَنَا إِمَامٌ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ یَجْمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ عَلَى الْهُدَى وَ الْحَقِّ فَإِنْ کُنْتُمْ عَلَى ذَلِکَ فَقَدْ جِئْتُکُمْ فَأَعْطُونِی مَا أَطْمَئِنُّ إِلَیْهِ مِنْ عُهُودِکُمْ وَ مَوَاثِیقِکُمْ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ کُنْتُمْ لِمَقْدَمِی کَارِهِینَ انْصَرَفْتُ عَنْکُمْ إِلَى الْمَکَانِ الَّذِی جِئْتُ عَنْهُ إِلَیْکُمْ فَسَکَتُوا عَنْهُ وَ لَمْ یَتَکَلَّمُوا کَلِمَةً فَقَالَ لِلْمُؤَذِّنِ أَقِمِ الصَّلَاةَ فَأَقَامَ الصَّلَاةَ فَقَالَ ع لِلْحُرِّ تُرِیدُ أَنْ تُصَلِّیَ بِأَصْحَابِکَ فَقَالَ الْحُرُّ لَا بَلْ تُصَلِّی أَنْتَ وَ نُصَلِّی بِصَلَاتِکَ فَصَلَّى بِهِمُ الْحُسَیْنُ ع الْخَبَرَ مستدرک‏الوسائل ج : 4 ص : 29

2- نماز صبح عاشورا و سخنرانی بعد از آن

عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْحُسَیْنَ ع صَلَّى بِأَصْحَابِهِ الْغَدَاةَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ فِی قَتْلِکُمْ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْر بحارالأنوار ج : 45 ص : 86

المسعودی فی اثبات الوصیة: و اصبح الحسین علیه‏السلام فصلی باصحابه الفجر ثم قام خطیبا و قال: لاصحابه ان الله عزوجل قد اذن فی قتلکم الیوم و قتلی. و علیکم بالصبر.

3- سخنان امام (ع) پس از نماز ظهر عاشورا

ولما فرغ الحسین (علیه السلام) من الصلاة قال لأصحابه: یا کرام هذه الجنة قد فتحت أبوابها واتصلت أنهارها وأینعت ثمارها، وهذا رسول الله والشهداء الذین قتلوا فی سبیل الله یتوّقعون قدومکم ویتباشرون بکم، فحاموا عن دین الله ودین نبیّه وذبوا عن حرم الرسول فقالوا: نفوسنا لنفسک الفداء ودماؤنا لدمک الوقاء فوالله لا یصل الیک والی حرمک سوء وفینا عرق یضرب [اسرار الشهادة: ص175] .

و) تقاضای تأخیر جنگ به خاطر نماز

در روز نهم محرّم، عمر سعد و دیگر سران نظامی تصمیم گرفتند که با یک حمله عمومی کار را یکسره کنند، حرکت لشگرها و بالارفتن گرد و غبارها همه را متوجّه خود ساخت، امام حسین‏ علیه السلام برادرش حضرت عبّاس‏ علیه السلام را فرستاد تا علّت حرکت سپاه دشمن را بداند.

قال الامام الحسین‏ علیه السلام: یا عبَّاسُ: اِرْکَبْ بِنَفْسی أَنْتَ - یا أَخی - حَتَّی تَلْقاهُمْ فَتَقُولَ لَهُمْ: ما لَکُمْ؟ وَما بَدالَکُمْ؟ وَتَسْأَلْهُمْ عَمَّا جاءَبِهِم؟.

امام حسین‏ علیه السلام فرمود: (برادرم توبه جای من سوار شو و بنزد اینان برو و به ایشان بگو چیست شما را و چه می‏خواهید؟ و از سبب آمدن ایشان پرسش کن).

حضرت عبّاس رفت و بازگشت و فرمود: می‏گویند یا با یزید بیعت کن و یا آماده نبرد باش.

حضرت اباعبدالله‏ علیه السلام به برادر فرمود:

اِرْجَعْ اِلَیْهِمْ فَاِن اِسْتَطَعْتَ أَنْ تُؤَخِّرَهُمْ إِلی غَدْوَةٍ وَتَدْفَعَهُمْ عَنَّا الْعَشِیَّةَ، لَعَلَّنا نُصَلّی لِرَبِّنا اللَّیْلَةَ وَنَدْعُوهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ، فَهُوَ یَعْلَمُ أَنّی کُنْتُ اُحِبُّ الصَّلاةَ لَهُ وَتِلاوَةَ کِتابِهِ وَکَثْرَةَ الدُّعاءِ وَالْاِسْتِغْفارِ. بحارالأنوار ج : 44 ص : 392

(بسوی آنان بازگرد و تلاش کن جنگ را به فردا واگذاری تا ما امشب را نماز بخوانیم و به دعا و استغفار بگذرانیم، خدا می‏داند من از کسانی هستم که نماز و قرآن خواندن، و زیاد دعا کردن، و استغفار را دوست دارم).

طبری نیز همین را نقل می کند.

ز) شب عاشورا

قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ(ع):فَقَامَ لَیْلَتَهُ کُلَّهَا یُصَلِّی وَ یَسْتَغْفِرُ وَ یَدْعُو وَ یَتَضَرَّعُ وَ قَامَ أَصْحَابُهُ کَذَلِکَ یُصَلُّونَ وَ یَدْعُونَ وَ یَسْتَغْفِرُونَ [إرشاد مفید، ج2، ص93].

قَالَ الرَّاوِی: بَاتَ الْحُسَیْنُ وَ أَصْحَابُهُ تِلْکَ اللَّیْلَةَ وَ لَهُمْ دَوِیٌّ کَدَوِیِّ النَّحْلِ مَا بَیْنَ رَاکِعٍ وَ سَاجِدٍ وَ قَائِمٍ وَ قَاعِدٍ فَعَبَرَ إِلَیْهِمْ فِی تِلْکَ اللَّیْلَةِ مِنْ عَسْکَرِ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ اثْنَانِ وَ ثَلاثُونَ رَجُلا.[اللهوف، ص91].

وقیل: أنه ما نام فی هذه اللیلة الحسین (علیه السلام) ولا أحد من أصحابه وأعوانه إلی الصبح، وکذلک النسوة والصبیان وأهل البیت کلّهم یدعون، ویوادعون بعضهم بعضاً.

فکان صلوات الله علیه کما وصفه ابنه إمامنا المهدی (علیه السلام): ... کُنْتَ لِلرَّسُولِ وَلَداً وَ لِلْقُرْآنِ سَنَداً وَ لِلْأُمَّةِ عَضُداً وَ فِی الطَّاعَةِ مُجْتَهِداً حَافِظاً لِلْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ نَاکِباً عَنْ سَبِیلِ الْفُسَّاقِ تَتَأَوَّهُ تَأَوُّهَ الْمَجْهُودِ طَوِیلَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ زَاهِداً فِی الدُّنْیَا زُهْدَ الرَّاحِلِ عَنْهَا نَاظِراً إِلَیْهَا بِعَیْنِ الْمُسْتَوْحِشِ مِنْهَا ... بحارالأنوار ج : 98 ص : 239

تاثیرعبادت و نماز

ح) شب عاشورا 32 نفر از لشکر یزید که عبورشان از کنار خیمه‏های امام حسین(ع)بود تحت تأثیر قرار گرفتند.[اللهوف، ص41].

عبادت‌ها و نمازهای در طول راه و نیز در شب عاشورای حسین و اصحاب گرامی‌اش حرّ و عده‌ای دیگر را به سوی حق رهنمون کرد و در مسیر راه نیز زهیر و عده‌ای را به جانب حق کشانید. این کشتی نجات تا پایان دنیا در حرکت است‌، تا غرق شدگان بحر معاصی را از هلاکت و نابودی نجات دهد.

ط) اذان در عاشورا

1- اذان نماز (اهتمام به اذان)

صبح عاشورا حضرت امام حسین علیه السلام خود اذان و اقامه گفته و نماز صبح را با اصحابشان خواندند.

و هم چنین اذان ظهر را نیز حضرت اباعبدالله‏ علیه السلام گفتند. (توجّه به مستحبّات در سخت‏ترین شرایط)

قابل توجه است که امام حسین در صبح روز عاشورا آخرین روز عمرش ‍ اقتدا به پدر بزرگوار خود کرده و همانگونه که امیرالمؤمنین علیه السلام در صبح نوزدهم ماه مبارک رمضان خود اذان گفتند امام حسین علیه السلام هم در صبح عاشورا با داشتن مؤذن مخصوص خودشان اذان گفتند.

2- اذان ظهر عاشورا

... آنگاه به یاران فرمود: سَلُوهُمْ أَنْ یَکُفُّوا عَنَّا حَتَّی نُصَلّی.

(به کوفیان بگوئید دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم.)

کوفیان مخالفت کردند. حضرت اباعبدالله‏ علیه السلام خود اذان گفت، وقتی اذان تمام شد خطاب به عمر سعد فرمود:

یابْنَ سَعْدٍ اَنَسیتَ شَرایِعَ الْاِسْلامِ، اَلاتَقِفُ عَنِ الْحَرْبِ حَتَّی نُصَلّی وتُصَلُّونَ وَنَعُودَ إلی الْحَرْبِ.

(وای بر تو ای پسر سعد! آیا احکام اسلام را از یاد بردی؟ آیا جنگ را متوقّف نمی‏کنی تا ما نماز خود را و شما نماز خود را بخوانید و سپس به پیکار برگردیم؟.)

عمر سعد جواب نداد. امام‏ علیه السلام فرمود، شیطان بر او چیره شد. (اسرار الشهادة: 294، معالی السبطین، 361:1)

3- تعیین مؤذن

شخصی به نام حجاج بن مسروق همین که از هجرت امام حسین(ع)به مکّه آگاهی شد به مکّه و از آنجا تا کربلا همراه و مؤذّن حضرت(ع)و در عاشورا شهید شد. او اهل کوفه و از یاران حضرت علی(ع)بود. قبل از شهادت به میدان رفت. ضربه‏ها دید و بدنش غرق در خون خدمت امام آمد و گفتگویی کرد و به جبهه برگشت و شهید شد.[فرهنگ عاشورا، پیشوای شهیدان، آیة الله صدر].

4- اذان گفتن حضرت علی اکبر ع

بعد از رویارویی با لشکر حر و گفتگوهای به عمل آمده در وقت نماز امام ع به فرزندشان فرمودند:

... فَأَمَرَ الْحُسَیْنُ ع ابْنَهُ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ قَامَ الْحُسَیْنُ ع فَصَلَّى بِالْفَرِیقَیْن‏ ... بحارالأنوار ج : 44 ص : 314

ی) نماز صبح عاشورا

امام صادق علیه‏السلام روایت کرده که آن جناب فرمود:

إِنَّ الْحُسَیْنَ ع صَلَّى بِأَصْحَابِهِ الْغَدَاةَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ فِی قَتْلِکُمْ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْر بحارالأنوار ج : 45 ص : 86

ک) یاد کردن نماز در روز عاشورا

ابن اثیر در کامل می‌نویسد:

ابو ثمامه صائدی چون جنگ روز عاشورا را شدید دید، عرضه داشت‌: «یا اباعبدالله احب‌ّ ان لقی الله ربی و قد صلیت هذه الصلوة فقال الحسین‌(ع) ذکرت الصلوة جعلک اللّه من المصلین‌؛

سپس فرمود: «سلوهم ان یکفوا عنّا حتی نصلی‌؛

ابوثمامه از امام حسین درخواست کرد و گفت‌: من دوست دارم پروردگارم را ملاقات کنم‌، در حالی که نماز ظهر را خوانده باشم‌. حضرت فرمود: نماز را یادآوری کردی‌، خداوند تو را از نماز گزاران قرار دهد. از این قوم بخواهید لحظه‌ای دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم‌» بحارالأنوار ج : 45 ص : 21

ل) اقامه نماز در ظهر روز عاشورا

امام حسین‏ علیه السلام و یارانش سرگرم نبرد بودند که ابوثمامه، «عمرو بن عبدالله صائدی» خطاب به آن حضرت فرمود: وقت نماز ظهر است، گرچه من دست از تو نمی‏کشم تا کشته شوم، امّا دوست دارم دورکعت نماز با تو بخوانم. امام سربرداشت و در حق او اینگونه دعا کرد.

قال الامام الحسین‏ علیه السلام: ذَکَّرْتَ الصَّلاةَ، جَعَلَکَ اللهُ مِنَ الْمُصَلِّینَ الذَّاکِرینَ! نَعَمْ، هذا أَوَّلُ وَقْتِها

امام حسین‏ علیه السلام فرمود: (نماز را بیادمان آوردی، خدا تو را از نمازگزاران و ذاکرین قرار دهد، آری هم اکنون اوّل وقت نماز ظهر است.)

آنگاه به یاران فرمود: سَلُوهُمْ أَنْ یَکُفُّوا عَنَّا حَتَّی نُصَلّی. بحارالأنوار ج : 45 ص : 21

 (به کوفیان بگوئید دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم.)

کوفیان مخالفت کردند. حضرت اباعبدالله‏ علیه السلام خود اذان گفت، وقتی اذان تمام شد خطاب به عمر سعد فرمود:

یابْنَ سَعْدٍ اَنَسیتَ شَرایِعَ الْاِسْلامِ، اَلاتَقِفُ عَنِ الْحَرْبِ حَتَّی نُصَلّی وتُصَلُّونَ وَنَعُودَ إلی الْحَرْبِ.

(وای بر تو ای پسر سعد! آیا احکام اسلام را از یاد بردی؟ آیا جنگ را متوقّف نمی‏کنی تا ما نماز خود را و شما نماز خود را بخوانید و سپس به پیکار برگردیم؟.)

عمر سعد جواب نداد. امام‏ علیه السلام فرمود، شیطان بر او چیره شد. (اسرار الشهادة: 294، معالی السبطین، 361:1)

آنگاه به زهیر بن قین و سعید بن عبدالله فرمود:

تَقَدَمَّا اَمامی حَتَّی اُصَلِّیَ الظُّهْرَ (شما دو نفر جلو بایستید تا من نماز ظهر را بخوانم)

بدون شک امام حسین (ع) می‌توانست نماز ظهر را به صورت فرادا و در خیمه خود بخواند، اما پیش روی دشمن نماز امام حسین (ع) در ظهر عاشورا غیر از جنبه معنوی‌،دارای بعد سیاسی و اجتماعی نیز بود؛ یعنی اگر عاشورا عالی‌ترین و ناب‌ترین جلوه‌های ارزش الهی و انسانی‌، نقطه اوج و قله رفیع تابناک‌ترین آموزه‌ها و مفاهیم ولایت است‌، و اگر عاشورا را تحقق آرمان‌ها و تبلور صداقت اسلام بدانیم‌، پس نماز ظهر عاشورا نماینده تمام عیار ارزش و اعتبار است که نماز در این مکتب آسمانی دارد. و از این منظر نماز ظهرعاشورا پیام نهضت حسین (ع) را دارد.

پس نماز چنان که ستون دین است‌، یکی از ارکان و مؤلفه‌های نهضت حسینی نیز می‌باشد.

نماز ظهر عاشورا روایتی است که از جنس آسمان که هر صاحب دلی را متحیّر می‌کند و به تحقیق‌، در مقام عمل بالاترین تأکید و سفارش بر اهمیت جایگاه فریضه نماز است‌.

گرمای شدید هوا، تشنگی فراوان‌، بی شرمی دشمنان‌، خطر تیرها و یورش‌های بی امان‌، اندوه شهادت یاران و بسیاری از علل و عوامل دیگر، هیچ کدام در آن روز تاریخی نتوانست کوچک‌ترین خللی در برپایی این فریضه مقدس ایجاد نماید و امام (ع) این گونه راه را بر همه بهانه گران و مستمسکان برای ترک نماز بست و اهمیت و عظمت‌آن را یادآور شد.

از سوی دیگر، امام حسین (ع) با نماز ظهر عاشورایش به تمام وجدان‌های بیدارثابت کرد که هدف او از بر پایی نهضت عاشورا «دین خواهی‌» و عمل به تکلیف بوده است و نه خواسته‌های دنیوی و هواهای نفسانی‌.

امام (ع) با اقامه نماز ظهر عاشورا، صداقت‌، خلوص‌، ایمان و اصالت خود را به‌عنوان رهبری الهی به اثبات رسانید. نماز ظهر عاشورا تفاوت بزرگ نهضت عاشورا به عنوان یک نهضت الهی با سایر نهضت‌ها است‌.

و نکته دیگری که در این باب شایان ذکر است‌، آن که سپاهیان یزید - که خود را خلیفه مسلمین معرفی می‌کرد - با حمله به امام (ع) و عدم رعایت حرمت نماز، ماهیّت پلید و ضد دینی خود را برملا کردند و خود موجبات رسوایی خود را فراهم آورند.

نازم به قیام و قامت والایت هنگامه عشق‌، چشم چون دریایت‌

خاموش در آن میانه غوغا کردی نازم به نماز ظهر عاشورایت‌

نکته دیگر اینکه هنگام اقامه ی نماز در ظهر عاشورا، 30 تیر به سوی حضرت رها شد، یعنی در برابر هر کلمه از حمد و رکوع و سجده تقریبا یک تیر به امام پرتاپ شد.

م) شهدای نماز در روز عاشورا

اولین شهید نماز در جبهه کربلا

عموم مورخین گفته اند که: سعید بن عبدالله حنفی، سینه و سر و صورت خود را سپر آن حضرت و یاران او قرار داد تا نماز بخوانند و چون زخم ها بر بدن او فراوان شد و نتوانست روی پای خود بایستد بر زمین افتاد، در حالی که می گفت: اللهم العنهم لعن عاد و ثمود و ابلغ نبیک منی السلام وابلغه ما لقیت من الم الجراح فانی اردت بذلک ثوابک فی نصره ذریه نبیک صلی الله علیه وآله و سلم؛

یعنی خدایا! ایشان را همانند قوم عاد و ثمود از رحمت دور گردان و پیامبرت را از طرف من درود فرست و این درد و زخمی را که به من رسید به او ابلاغ فرما؛که هدف من در این کار یاری فرزند پیامبر تو بود

آنگاه روی خود را به سوی امام حسین علیه السلام کرد و عرض کرد، اوفیت یابن رسول الله؛یعنی آیا به عهد خود وفا کردم؟

امام حسین علیه السلام فرمود: نعم انت امامی فی الجنه؛یعنی آری! تو در بهشت پیش روی من هستی به دنبال این سخن بود که روح از بدن او پرواز کرد و در بدن او سیزده تیر مشاهد کردند و این غیر از زخم ها و ضربه های بود که بر او وارد شد بود. رضوان الله و سلامه و برکاته علیه وعلی من استشهد معه.

از ابن عباس نقل است که به امیرالمومنین (ع)گفتم‌: حالا وقت‌ِ شدت جنگ به نماز می‌ایستی‌؟! در جواب فرمود: جنگ ما برای احیای نماز است‌.

نماز در احادیث ائمه‌: ستون دین معرفی شده‌؛ یعنی نداشتن نماز مساوی با نداشتن اصل دین است‌.

امام صادق در آن حدیث معروف می‌فرماید: به شفاعت ما اهل بیت نمی‌رسد کسی که به نماز استخفاف داشته باشد. امام حسین در عمل این مطلب را اثبات نمود، اگرهنگام گرفتاری و خطر، ترک نماز مجاز بود، امام‌(ع) نماز را ترک می‌کرد.

شهید رجایی چه زیبا گفت‌: «به کار بگو نماز دارم‌، به نماز نگو کار دارم‌.»

خداوند متعال اقامه نماز را از صفات متقین قرار داده و بر صفات دیگر مقدم داشته است‌. (الذین یقیمون الصلاة‌)؛ متقین و پرهیزکاران آنهایی هستند که نماز را برپا می‌دارند.

امام معصوم می‌فرماید:

«الصّلاة ان قبلت قبل ماسواها و ان ردّت ردّ ماسواها».

از این روایت استفاده می‌شود که پذیرش اعمال در گرو قبولی نماز است‌، اگر نماز قبول شد بقیه اعمال قبول می‌شود. خلاصه‌، موضوع نماز در دین اسلام از همه موضوعات با اهمیت‌تر است‌.

ن) عشق یاران حضرت به نماز

1- مسلم به نماز

مسلم بن عقیل در آخرین شب از عمر خود که در منزل طوعه بود، شب را تا صبح نماز خواند.

2- ابو ثمامه

(او شخصیّت مهمّ کوفه و مسئول بیت المال و خرید اسلحه برای مسلم بوده است.) او گفت دوست دارم نماز بخوانم و شهید شوم.[اللهوف، ص108].

و در آخر هم هنگام اقامه نماز ظهر مقابل حضرت اباعبدالله قرار گرفت و شهید شد.

3- سعید بن عبدالله

سعید بن عبدالله روز عاشورا پیکر خود را برای نماز امام حسین(ع)سپر کرد و 13 تیر خورد و افتاد.[اللهوف، ص108].

او که ابتدا عثمانی بود درراه کربلا با تحریک زنش به امام(ع)پیوست. شب عاشورا گفت: اگر هزار بار کشته شوم دست از حسین(ع)برنمی دارم. ظهر عاشورا پاسدار امام شد تا امام نماز بخواند.[اللهوف، ص108].

4- حبیب بن مظاهر

گفته‏اند آن هنگامی که حسین علیه‏السلام از آنان برای اداء نماز مهلت طلبید.

حصین بن تمیم به حضرت او علیه‏السلام جواب گفت که این نماز از تو قبول نمی‏شود.

حبیب در پاسخ آن بی‏ادبی گفت آیا نماز از آل پیمبر خدا (ص) (به گمان تو) قبول نمی‏شود و از تو قبول می‏شود؟ ای شراب‏خوار یا ای مکار، حصین بن تمیم برآشفت و حمله کرد، حبیب هم به او حمله نمود ضربت شمشیر حبیب برخسار اسب حصین آمد، اسب او را از جا کند از اسب افتاد، همراهانش او را برداشتند و از چنگال حبیب او را بیرون برده نجاتش دادند و حبیب بنا کرد به حمله کردن و رجز خواندن تا این که در همین حمله به شهادت رسید. بحارالأنوار ج : 45 ص : 21

س) اثر سجده در پیشانی حضرت ابوالفضل (ع)

قاتل ابوالفضل(ع)در کوفه بر سر خود می‏زد و می‏گفت: جوان ماه رو را کشتم که میان دو چشمانش جای سجده بود.[عنصر شجاعت کمره‏ای].

ع) نماز و عبادت حضرت زینب ع

«یکی از ویژگی های این بانوی بزرگوار اسلام حالت معنوی و ارتباط قوی او باآفریدگار جهان بود. به طوری که نقل کرده اند حتّی در شب یازدهم محرم که شب شام غریبان بود نماز شبش ترک نشد؛ منتهی به خاطر ضعفی که بر وی مستولی شده بود نماز شب خویش را در آن شب نشسته خواند.[ حیاة الأمام الحسین (ع) باقر شریف القرشی، ص 309] .

مرحوم نقدی در کتابش آورده که: حضرت زینب (س) در عبادت ثانی حضرت زهرا (س) بود، تمام شبها را به عبادت، تهجّد و تلاوت قرآن سپری می کرد. وی هم چنین از برخی از بزرگان نقل می کند که در طول عمر تهجّد و شب زنده داری اش ترک نشده است حتّی در شب یازدهم محرّم امام زین العابدین می فرماید: در شب یازدهم محرم دیدم نشسته نماز می خواند. نیز آن بزرگوار می فرماید: با این همه مصیبت و اندوهی که به ما روی آورده اما در مسیری که به شام می رفتیم نافله های شب عمه ام اصلا ترک نشد، امام حسین (ع) در آخرین وداع با خواهرش زینب به او فرمود: یا اختاه لاتنسینی فی نافلة اللّیل، خواهرم مرا در نماز شب فراموش نکن. هم چنین از فاطمه دختر امام حسین (ع) چنین نقل شده که: عمّه ام زینب در شب دهم محرم در محراب عبادت مشغول مناجات بود و با خدا راز و نیاز می کرد در حالی که چشمی از ما به خواب نرفته و ضجّه های مان آرام نشده بود. نیز از امام سجاد نقل شده: هنگامی که ما را از کوفه به سوی شام حرکت می دادند عمه ام زینب مرتب نمازهای واجب و مستحب خویش را انجام می داد و در بعضی از منازل نمازش را نشسته می خواند، وقتی سبب را پرسیدم؟ گفت: به خاطر گرسنگی و ضعف؛ زیرا سه شبانه روز غذا نخورده بود و سهم غذایش را در میان کودکان تقسیم کرده بود.[ زینب الکبری، جعفر نقدی، ص 62- 61]» (به نقل از کتاب، اسیران و جانبازان کربلا)