نصیحتگر بلند مرتبه در دنیا و در قیامت

پسرک پرسید: «بابا! اگه دوستم یه کار بدی بکنه، من چی کار باید بکنم؟»

پدر جواب داد: «باید بهش بگی این کار خوبی نیست. این کارو نکن!»

دوباره پرسید: « اگه روم نشه بهش بگم چی؟». پدر جواب داد: «خب روی یک تکه کاغذ بنویس بگذار توی جیبش».

صبح که مرد برای رفتن به اداره آماده میشد، در جیب کتش کاغذی پیدا کرد با این مضمون: «بابا سلام. سیگار کشیدن کار خوبی نیست. لطفاً این کار رو نکن!»

 
  

    پیامبر صلى الله علیه و آله:

    إنَّ أَعظَمَ النّاسِ مَنزِلَةً عِندَاللّه  یَومَ القیامَةِ أَمشاهُم فى أَرضِهِ بِالنَّصیحَةِ لِخَلقِهِ؛

    بلند مرتبه ترین مردم نزد خداوند در روز قیامت کسى است که در روى زمین بیشتر در نصیحت و ارشاد مردم قدم بردارد.

    (کافى، ج۲، ص ۲۰۸، ح۵)

    ۲- پذیرش نصیحت

    لقمان حکیم رحمه الله:

    یا بُنَىَّ … عَلَیکَ بِالمَوعِظَةِ فَاعمَل بِها فَإنَّها عِندَ العاقِلِ أَحلى مِنَ العَسَلِ الشَّهدِ؛

    فرزندم نصیحت را بپذیر و به آن عمل کن که نصیحت نزد عاقل از عسل ناب شیرین تر است.

    (ارشاد القلوب، ج۱، ص۷۲)

    ۳- نتیجه پذیرش نصیحت

    امام على علیه السلام:

    مَن قَبِلَ النَّصیحَةَ سَلِمَ مِنَ الفَضیحَةِ؛

    هر کس نصیحت را بپذیرد، از رسوایى به سلامت مى ماند.

    (غررالحکم، ج۵، ص۲۷۷، ح۸۳۴۴)

    ۴- نصیحت نیاز مومن

    امام جواد علیه السلام:

    اَلمُؤمِنُ یَحتاجُ إلى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوفیقٍ مِنَ اللّه  وَواعِظٍ مِن نَفسِهِ وَقَبُولٍ مِمَّن یَنصَحُهُ؛

    مؤمن نیازمند سه چیز است: توفیقى از پروردگار، پند دهنده اى از درون خویش و پذیرش از نصیحت کنندگان.

    (بحارالأنوار، ج۷۸، ص۳۵۸، ح۱)

    ۵- دوستی خدا و نصیحت

    پیامبر صلى الله علیه و آله:

    إذا أرادَ اللّه  بِعَبدٍ خَیرا جَعَلَ لَهُ واعِظا مِن نَفسِهِ یَمُرُهُ وَیَنهاهُ؛

    هرگاه خداوند خیر بنده اى را بخواهد، واعظى از درون او برایش قرار مى دهد که او را به کار نیک وادارد و از کار بد باز دارد.

    (نهج الفصاحه، ح۱۵۴)

    ۶- نصیحت عالم بی تقوا

    پیامبر صلى الله علیه و آله:

    یا عَلىُّ إذا لَم یَکُنِ العالِمُ تَقیّا تائِبا زَلَّت مَوعِظَتُهُ عَن قُلُوبِ النّاسِ کَما تَزِلُّ القَطرَةُ عَن بَیضَةِ النَّعامَةِ وَالصَّفا؛

    یا على هرگاه عالِم با تقوا و توبه کار نباشد، موعظه اش از دل مردم مى لغزد همچنانکه قطره آب از روى تخم شتر مرغ و سنگ صاف مى لغزد.

    (میراث حدیث، ج۲، ص۲۹، ح۸۱)

    ۷- نصیحت برادر مسلمان

    امام على علیه السلام:

    اَلمُسلِمُ مِرآةُ أَخیهِ فَإذا رَأَیتُم مِن أَخیکُم هَفوَةً فَلاتَکُونُوا عَلَیهِ إلبا وَأَرشِدُوهُ وَانصَحُوا لَهُ وَتَرَفَّقُوا بِهِ … ؛

    مسلمان آینه برادر خویش است، هرگاه خطایى از برادر خود دیدید همگى او را مورد حمله قرار ندهید بلکه او را راهنمایى و نصیحت نمایید و با او مدارا کنید… .

    (تحف العقول، ص۱۰۸)

    ۸- نصیحت نهان و آشکار

    امام حسن عسکرى علیه السلام:

    مَن وَعَظَ أَخاهُ سِرّا فَقَد زانَهُ وَمَن وَعَظَهُ عَلانیَةً فَقَد شانَهُ؛

    هر کس برادر (دینى) خود را پنهانى نصیحت کند، او را آراسته و اگر آشکارا نصیحتش نماید ارزش او را کاسته است.

    (تحف العقول، ص۴۸۹)

    ۹- حق نصیحت خواه

    امام سجاد علیه السلام:

    وَ أَمّا حَقُّ المُستَنصِحِ فَإنَّ حَقَّهُ أَن تُؤَدِّىَ إلَیهِ النَّصیحَةَ عَلَى الحَقِّ الَّذى تَرى لَهُ أَنَّهُ یَحمِلُ وَیُخَرَّجُ المَخرَجَ الَّذى یَلینُ عَلى مَسامِعِهِ وَتُکَلِّمَهُ مِنَ الکَلامِ بِما یُطیقُهُ عَقلُهُ فَإنَّ لِکُلِّ عَقلٍ طَبَقَةٌ مِنَ الکَلامِ یَعرِفُهُ وَیَجتَنِبُهُ وَلیَکُن مَذهَبُکَ الرَّحمَةُ؛

    حقّ نصیحت خواه این است که به راه صحیحى که مى دانى مى پذیرد، راهنمائیش کنى و سخن در حدّ درک و فهم و عقلش بگویى که هر عقلى ظرفیت مخصوص خود را دارد و روش تو باید همراه با مهربانى و رحمت باشد.

    (تحف العقول، ص۲۶۹)

    ۱۰- حق نصیحت کننده

    امام سجاد علیه السلام:

    و أَمّا حَقُّ النّاصِحِ فَأَن تَلینَ لَهُ جَناحَکَ ثُمَّ تَشرَئِبَّ لَهُ قَلبُکَ وَتَفتَحَ لَهُ سَمعَکَ حَتّى تَفهَمَ عَنهُ نَصیحَتَهُ ثُمَّ تَنظُرُ فیها فَإن کانَ وُفِّقَ فیها لِلصَّوابِ حَمِدتَ اللّه  عَلى ذلِکَ وَقَبِلتَ مِنهُ وَعَرَفتَ لَهُ نَصیحَتَهُ… ؛

    حقّ نصیحت کننده این است که نسبت به او فروتنى کنى، دل را براى فهم نصیحتش آماده نمایى و به سخنانش گوش دهى و اگر گفتارش درست بود خدا را شکر گویى و بپذیرى و حق شناسى کنى… .

    (تحف العقول، ص۲۶۹)

    ۱۱- ثمره نصیحت در جمع

    امام على علیه السلام:

    النُّصحُ بَینَ المَلأِ تَقریعٌ؛

    نصیحت کردن در حضور دیگران، خُرد کردن شخصیت است.

    (شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۴۱، ح۹۰۸)

    ۱۲- نصیحت حسود

    امام صادق علیه السلام:

    اَلنَّصیحَةُ مِنَ الحاسِدِ مُحالٌ؛

    نصیحت و خیرخواهى از حسود محال است.

    (خصال، ص۲۶۹)

    ۱۳- طعم نصیحت

    لقمان حکیم علیه السلام:

    عَلَیْکَ بِقَبُولِ الْمَوْعِظَةِ وَالْعَمَلِ بِها فَإِنَّها عِندَ الْمُؤْمِنِ أَحْلى مِنَ الْعَسَلِ الشَّهْدِ وعَلَى الْمُنافِقِ أَثْقَلُ مِنْ صُعُودِ الدَّرَجَةِ عَلَى الشَّیْخِ الْکَبیرِ؛

    موعظه را بپذیر و به آن عمل کن، زیرا موعظه نزد مؤمن از عسل ناب شیرین تر است و براى منافق از بالا رفتن از پله بر پیر مرد کهنسال دشوارتر است.

    (اعلام الدین، ص۷۹)

    ۱۴- نصیحت خداوند

    پیامبر صلى الله علیه و آله:

    إنَّ اللّه  تَعالى یَعرِضُ عَلى عَبدِهِ فى کُلِّ یَومٍ نَصیحَةً فَإن هُوَ قَبِلَها سَعِدَ و إن تَرَکَها شَقىَ؛

    خداوند متعال، به بنده اش در هر روز نصیحتى عرضه مى کند، که اگر بپذیرد، خوشبخت و اگر نپذیرد، بدبخت مى شود.

    (کنز العمّال، ح ۱۰۲۵۰)

    ۱۵- نصیحت خردمند

    امام حسن علیه السلام:

    لا یَغشُّ العاقِلُ مَن استَنصَحَه؛

    خردمند به کسى که از او نصیحت مى خواهد، خیانت نمى کند.

    (تحف العقول، ص ۱۶۶)

    ۱۶- بهترین واعظ

    امام على علیه السلام:

    لا واعِظَ أبلَغُ مِن النُّصحِ؛

    هیچ واعـظـى مـؤثرتر از نصیحت نیست.

    (غرر الحکم، ح ۱۰۶۲۲ – منتخب میزان الحکمة، ص ۶۰۰)